Wat is hoogsensitiviteit?
Hoogsensitiviteit. Het woord beschrijft op een mooie manier een ervaring die je kunt hebben, namelijk een hoge gevoeligheid. De term zelf is dus behoorlijk duidelijk. Maar wat we ermee bedoelen is niet altijd even helder, hij is namelijk ook nogal breed. Want is het een sensitiviteit die enkel slaat op ons fysieke zenuwstelsel of onze zintuigen? Of heeft het (ook) te maken met een verhoogde sensitiviteit in de energie? (En wat betekent dat dan?) En waar is de hoogsensitieve persoon dan precies gevoelig voor?
Waar ik vanuit ga, is dat hoogsensitieve personen te maken hebben met een verhoogde gevoeligheid. Dat kan een gevoeligheid zijn in het lichaam in de vorm van een extra gevoelig zenuwstelsel en het kan een gevoeligheid zijn in de energie. Dat betekent niet dat mensen die zich niet labelen als hooggevoelig, niet dezelfde dingen kunnen voelen als hoogsensitieve personen. Hooggevoelige personen zijn zich er, om wat voor reden dan ook, meer van bewust.
Ziel en lichaam
Ik zie een mens als een ziel die zich verbonden heeft met een lichaam om een leven te leven op aarde. Een mens heeft dus een energetisch aspect, de ziel, en een stoffelijk aspect, het lichaam. Het stoffelijke lichaam neemt prikkels waar in de stof. Licht, geluid, smaak, geur, tastprikkels, temperatuur, dat soort dingen. Daarnaast neemt je zenuwstelsel op onbewust niveau subtiele signalen waar die te maken hebben met (on)veiligheid. Het energetisch aspect neemt prikkels waar in de energie en vertaalt die naar stoffelijke prikkels in het lichaam. De sfeer op een bepaalde plek, emoties van andere mensen, indrukken uit het verleden of juist de toekomst en entiteiten zijn hier voorbeelden van.
Wat is er precies zo sensitief?
Hoogsensitiviteit heeft onder andere te maken met de manier waarop het stoffelijk lichaam prikkels, of die nou stoffelijk of energetisch zijn, verwerkt. Een zenuwstelsel dat prikkels bijvoorbeeld sorteert in 10 categorieën, is sensitiever dan een zenuwstelsel dat prikkels sorteert in 2 categorieën. Zo kun je bijvoorbeeld een zenuwstelsel dat 10 verschillende lichtsterktes kan onderscheiden sensitiever noemen dan een zenuwstelsel dat 2 verschillende lichtsterktes kan onderscheiden.
In de tweede plaats heeft hoogsensitiviteit te maken met de mate, snelheid of het gemak waarin energetische prikkels omgezet worden in fysieke prikkels. Om weer naar de lichtsterktes te kijken: als je systeem 10 verschillende ‘energetische lichtsterktes’ kan omzetten, is het sensitiever dan een systeem dat 2 energetische lichtsterktes kan omzetten.
En dit is onlosmakelijk verbonden met het derde aspect, de sensitiviteit van je energie. Als je in de energie 10 verschillende lichtsterktes kan onderscheiden, is je energie weer sensitiever dan een energie die 2 lichtsterktes kan onderscheiden. (Als voorbeeld gebruik ik hier ‘lichtsterktes’. Dit is een fictief voorbeeld om het principe te illustreren.)
Je ziet dat je in de energie nog zo gevoelig kan zijn, als je lichaam die informatie niet op hetzelfde niveau van verfijndheid verwerkt, merk je er waarschijnlijk niet zo veel van. Vaak zie je echter dat een verhoogde sensitiviteit in de energie samengaat met een verhoogde sensitiviteit in de stof.
Een grote hoeveelheid prikkels
Wat je aan dit voorbeeld kunt zien, is dat een hoogsensitief systeem heel veel verschillende prikkels te verwerken kan krijgen. Meestal is dit wat we bedoelen met hoogsensitiviteit, mensen die merken dat ze veel prikkels verwerken en dat ze ook informatie waar kunnen nemen op een verfijnd niveau.
Ben je een passieve of actieve waarnemer?
Toch is dit niet het hele plaatje. Tot nu toe hebben we gedaan alsof we passieve waarnemers zijn, overgeleverd aan de prikkels die we op ons af krijgen gedurende de dag. En dat is niet zo. Mensen zijn actieve waarnemers en bij hoogsensitieve mensen kan het waarneemsysteem blijven hangen of juist een beetje hyperactief zijn, wat overprikkeling kan veroorzaken en bijvoorbeeld intense irritatie door een specifieke prikkel, bijvoorbeeld het labeltje in je trui.
Aandacht
Dit heeft te maken met aandacht. Als je een mens ziet als een systeem dat bestaat uit een ziel en een lichaam; een energetisch deel en een stoffelijk deel, dan zit het actieve waarnemen hem in je aandacht. En je aandacht is onderdeel van het energetische aspect van je systeem. Aandacht zou je kunnen zien als een energiestroom en datgene waar je energie naartoe stroomt, dát is wat je waarneemt. Je kunt het zien als een soort lamp, een spot, waarmee je bijvoorbeeld een donkere kamer bekijkt. De dingen waar je de lamp op richt, die worden zichtbaar. Of, ken je Barbapapa nog? Je kunt je aandacht voorstellen als een soort Barbapapa-arm die je overal naartoe kunt laten gaan om waar te nemen hoe het daar is.
Sommige mensen hebben gewoon een heel beweeglijke aandacht. Een energiestroom die heel gemakkelijk van het een naar het ander springt. Sommige mensen bewegen met hun energie, hun ziel heel gemakkelijk in en uit hun lichaam. Ook die mensen zou je hoogsensitief kunnen noemen. Alsof ze met een soepel elastiekje met hun lichaam verbonden zijn. Bij andere mensen is die energie wat minder beweeglijk.
Wat je aandacht doet bij overprikkeling of irritatie
Voel je je overprikkeld, dan ben je waarschijnlijk met je lamp, of je Barbapapa-arm, een beetje te actief aan het heen en weer stuiteren geweest. Je aandacht is overal en nergens, en je neemt dus van alles waar. In een drukke omgeving ben je de hele tijd met je aandacht bij alle informatie om je heen geweest, in plaats van bij jezelf, waar het vaak relatief rustig is.
Voel je je geïrriteerd door een specifieke prikkel? Het gesmak van je partner, de bouwvakkers voor de deur, het labeltje in je trui of de muziek van de buurman? Dan blijft je aandacht hangen bij die ene prikkel. Je lamp blijft op dat ene ding schijnen. Barbapapa heeft met zijn arm het labeltje in je trui vastgepakt en kan er niet meer van loskomen.
Aandacht en intentie
Wat maakt nou dat dit gebeurt? Meestal komt dit gewoon doordat je je er niet bewust van bent hoe aandacht werkt en hoe je je aandacht kunt besturen. Eigenlijk is dit heel simpel. Je aandacht beweegt op je intentie. Is het je intentie om met je aandacht bij jezelf te zijn, dan ben je met je aandacht bij jezelf. Is het je intentie om met je aandacht bij je werk te zijn, dan ben je daar met je aandacht. Is het je intentie om met je aandacht in je hart te zijn, dan ben je in je hart met je aandacht.
Er zit wel een addertje onder het gras. Je kunt namelijk ‘gewoon’ hoogsensitief zijn maar een verhoogde gevoeligheid voor prikkels kan ook een symptoom zijn van of samenhangen iets anders. Voorbeelden hiervan zijn bijvoorbeeld lichamelijke ziekte, je onveilig voelen, bepaalde belemmerende overtuigingen of patronen. Ben je gewoon ongeoefend, dan is het redelijk eenvoudig om bewustzijn te brengen in hoe je je aandacht eigenlijk aanstuurt. Speelt er ook iets anders mee dan is het belangrijk om daar ook naar te kijken.
Bewust je aandacht aansturen
Het klínkt simpel en dat is het ook, maar het vraagt vaak ook oefening. Er bestaan hele fijne trainingen en cursussen die je kunt doen op dit gebied als je hier begeleiding bij wilt. Lichtbij heeft geen groepstraining over het bewust aansturen van je aandacht, maar ik kan je hier prima bij begeleiden in een individueel traject.
Als je last hebt van je hooggevoeligheid
Zoals ik al zei kunnen er ook dingen aan de hand zijn die je aandacht een bepaalde richting op sturen waar je eigenlijk helemaal niet met je aandacht wil zijn. Ervaringen uit het verleden en onbewuste overtuigingen werken ook als intenties in de zin dat ze je aandacht sturen. En omdat je je niet bewust bent van die overtuigingen, kan het lijken alsof je als het ware overgeleverd bent aan de prikkels omdat je je aandacht niet goed aan lijkt te kunnen sturen. Je kunt dan erg veel last hebben van je hoogsensitiviteit. Als je echt last hebt van je gevoeligheid, kan ik je ook hier bij begeleiden maar ik raad je misschien ook aan om (daarnaast) specialistische hulp te zoeken als dat nodig is. Sessies kunnen je inzicht bieden in onbewuste overtuigingen en je de ruimte geven om te helen, zodat je hoogsensitiviteit voor je kan gaan werken en je ervan kunt gaan genieten.
